Avrupa Parlamentosu

Avrupa Birliğinin önemli organlarından birisi: Avrupa Parlamentosu 

Avrupa Birliği, amaçlarını ve değerlerini gerçekleştirip geliştirecek ve Birliğin, vatandaşlarının ve üye devletlerin çıkarlarına hizmet edecek tek bir kurumsal çerçeveye sahiptir. Avrupa Birliği Antlaşması'nın 13. maddesi uyarınca Birlik kurumları belirlenmiştir. Bu kurumlardan biri de Avrupa Parlamentosu'dur. Avrupa Birliği'nde halkın ve halkın ideolojisinin temsil edilmesi açısından tek olan Parlamentonun önemi çok büyüktür ve İngilizce'de bu organın karşılığı The European Parliament dir.
Avrupa Parlamentosu (The European Parliament) AB kurumları içinde doğruda halk tarafından seçilen  tek organdır. AB üyesi ülkelerin vatandaşları olan Avrupa vatandaşları beş yılda bir yapılan Avrupa Parlamentosu seçimlerinde oy kullanabilirler. Son Parlamento seçimi 2019 yılının Mayıs ayında yapıldı. Parlamento, bugün için Avrupa Birliği'ne üye 28 devletin toplamda 751 temsilcisinden oluşmaktadır. Bu rakam, 750 üye ve bir başkanı içeriyor. Hangi üye devletin kaç parlamenter ile temsil edileceği üye devletlerin nüfuslarına göre tespit edilir.

Avrupa Parlamentosu, üye devlet vatandaşlarının demokratik menfaatlerini ve siyasi görüşlerini temsil eden bir organdır. Bundan dolayı, Avrupa Parlamentosu'nda üyeler ülkelerine göre değil, siyasi görüşlerine göre grup oluştururlar. Parlamenterler ülkelerini değil, kendilerine oy veren Avrupa vatandaşlarının siyasi görüşlerini temsil ederler. Avrupa Parlamentosu'nda, bugün için 8 siyasi parti grubu ve bağımsız üyeler yer almaktadır.

Parlamento Genel Kurulu kural olarak Strazburg'da toplanır. Parlamento'nun siyasi grupları ve komiteleri Brüksel'de toplanır, sekretaryası ise Lüksemburg'dadır. Parlamento'ya görüşülmek üzere gelen konular öncelikle farklı görev alanlarına sahip 24 adet komiteden konuyla ilgili olanında tartışılır ve ulaşılan sonuç, bir raporla Genel Kurul'a sunulur. Genel Kurul'daki görüşmeler de bu çerçevede yapılır.

AB Parlamentosu toplantısı

Avrupa Parlamentosu, Konsey ile birlikte yasama yetkisini paylaşır. Üye devletleri bağlayacak hukuki düzenlemelerin kabul edilebilmesi genel kural olarak hem Avrupa Parlamentosu ve hem de Konsey'in onayı ile mümkün olur. Bazı konularda ise sadece danışma organı niteliğindedir, görüşleri bağlayıcılık taşımaz. Bu alanların en önemlisi dış politika konularıdır. Avrupa Birliği bütçesini Konsey ile birlikte yapan Avrupa Parlamentosu'nun diğer Avrupa Birliği kurumları üzerinde siyasi denetim yetkisi vardır. Parlamento Komisyon'a sözlü ve yazılı soru sorabilir, soruşturma komiteleri kurabilir, şikayet dilekçesi kabul edebilir, Komisyonu güvensizlik oyuyla ve 2/3 çoğunlukla heyet halinde istifaya zorlayabilir. Komisyon Başkanı'nın ve heyet halinde Komisyon'un göreve atanmasında da güvenoyu aranır. Avrupa Ombudsmanı'nın atanması ve sunduğu raporlar aracılığıyla da Birliğin kurumları üzerindeki denetim yetkisini kullanabilir.

Tarihi 1950’lere ve kurucu antlaşmalara dayanan Avrupa Parlamentosu’nun (AP) üyeleri 1979’dan beri temsil ettikleri kişiler tarafından doğrudan seçilmektedir.

Seçimler her beş senede bir yapılmaktadır ve seçmen olarak kayıtlı her AB vatandaşı seçme hakkına sahiptir. Bu şekilde Parlamento, Birliğin yaklaşık 500 milyon vatandaşının demokratik isteklerini ifade etmekte ve diğer kurumlarla olan görüşmelerde onların çıkarlarını temsil etmektedir.

Avrupa Parlamentosu üyeleri, ulusal gruplar halinde değil, Avrupa genelinde var olan yedi politik grup halinde çalışmaktadırlar. Bu yelpazede parlamenterler, federalist yapıyı savunanlardan, Avrupa kuşkucularına (Eurosceptics) kadar Avrupa entegrasyonu ile ilgili tüm görüşleri temsil etmektedir.

Parlamentonun üç ana rolü vardır:

1. Birçok politika alanında Konsey ile beraber Avrupa yasalarını onaylamak. AP’nin vatandaşlar tarafından doğrudan seçilmesi Avrupa yasalarının demokratik meşruluğunu garanti etmeye yardım eder.
2. Parlamento diğer AB kurumları üzerinde, özellikle de Komisyon üzerinde demokratik gözetim uygular. Parlamento, Komisyoner adaylarını reddetme veya onaylama yetkisine sahiptir ve bir bütün olarak Komisyon'u onaylamama hakkına da sahiptir.
3. Parlamento, Konseyle beraber AB bütçesi üzerinde yetkiye sahiptir ve böylece AB harcamalarına etki edebilir. Bu prosedürün sonunda bütün olarak bütçeyi kabul edebilir veya reddedebilir.

Avrupa Birliği (AB) kurumları içinde doğruda halk tarafından seçilen tek organ olan Avrupa Parlamentosu (AP) için beş yılda bir yapılan seçimlerin sonuncusu 2019'un Mayıs ayında gerçekleştirilmiştir. Lizbon Antlaşması’nın yürürlüğe girmesinin ardından 28 AB üyesi ülkeden seçilen 751 üyeli yeni Avrupa Parlamentosu’nda üye devletlerden gelecek parlamenter sayısı ülkelerin nüfuslarına göre tespit edilmektedir. Buna göre, Almanya gibi nüfus itibarıyla kalabalık ülkelerin AP içindeki temsilci sayısı fazla, Malta gibi küçük ülkelerin temsilci sayısı az olmaktadır. Aşağıdaki tablo, 751 üyeli meclisteki temsilcilerin ülkelere göre dağılımını göstermektedir.

AB Üyesi Ülkelerin AP Üye Sayısı ise şu şekildedir:

• Estonya, GKRY, Lüksemburg, Malta 6 
• Slovenya, Litvanya 8 
• İrlanda, Letonya, Hırvatistan 11 
• Danimarka, Finlandiya, Slovakya 13 
• Bulgaristan 17 
• Avusturya 18 
• İsveç 20 
• Belçika, Çek Cumhuriyeti, Yunanistan, Macaristan, Portekiz 21 
• Hollanda, 26 
• Romanya 32 
• Polonya 51
• İspanya 54 
• İtalya, Birleşik Krallık 73 
• Fransa 74 
• Almanya 96  

AP üyeleri, AB’nin ulus-üstü yapılanmasının bir yansıması olarak, seçildikleri ülkenin temsilcisi konumunda değildir. Üyeler parlamentoda ulusal kimlik esasına göre değil, farklı siyasi görüşleri yansıtan parti gruplarına göre dağılmaktadır. Bir siyasi parti grubu oluşturabilmek için en az 7 ülkeden 25 üyenin bir araya gelmesi gerekmektedir. Parlamento, hali hazırda 8 siyasi parti grubu ve bağımsızlardan oluşmaktadır. 2019 seçimleri sonuçlarına göre, Avrupa Parlemantosu'ndaki sandalye dağılımı aşağıdaki gibi olmuştur.

Avrupa Parlementosu seçim sonuçları (BBC)

Avrupa Parlamentosu seçimlerine katılım oranı kıta genelinde %50,95 seviyesinde olmuştur. Bu katılım oranı, 1994 yılından beri gerçekleşen en yüksek katılım oranıdır. Seçim sonucunda en fazla koltuk kazanan grup liberaller ve milliyetçiler olmuştur. Yine de merkez sağ parlamentonun çoğunluğunu oluşturmaktadır.

Günümüzde Avrupa Parlamentosu Başkanlığı görevini ise  Sosyal Demokratların adayı David Maria Sassoli'dir. Avrupa Parlamentosu başkanı iki buçuk yıl görev yapar. Yani David Maria Sassoli'nin görevi 2.5 yıldır.

345 oy olarak AP başkanı olan Sassoli eski bir gazeteci.

AP Başkanı, Parlamentonun resmi temsilcisi olarak tüm çalışmaları yönetiyor, Genel Kurula başkanlık ediyor. Başkan aynı zamanda hukuki ve dış ilişkilerde AP'nin temsilcisi olarak görülüyor. AB bütçesine onay veren Başkan, AB kanunlarını, yürürlüğe girebilmesi için Konsey Başkanı ile imzalıyor.

Avrupa Parlamentosu (The European Parliament) ile ilgili yazımızı bitirirken detaylar haricinde AP'nin temel yapısı hakkında aklınızda bulundurmanız gereken ana hususlar şunlardır:

-Ulusal parlamentolardaki gibi iktidar ve muhalefet olgusu yoktur. 1979'tan beri halkın seçtiği temsilcilerden oluşur.

-AP parlamenterleri ülkelerine göre değil, siyasi görüşlerine göre grup oluştururlar. İdeolojik bir meclistir.

-AP’de yedi siyasi grubun yanı sıra bir de küçük bağımsızlar grubu vardır. Seçimler beş yılda bir kez yapılır.